We moeten afstand nemen van de menselijke kijk op inteelt om het te begrijpen vanuit een biologisch perspectief voor katten. We moeten ook rekening houden met evolutie en de uitkomsten ervan. Het doel is dat organismen lang genoeg leven om zich voort te planten om hun genen door te geven. Technisch gezien voldoet inteelt aan deze voorwaarde, dus Ja, katten inteelt, ook al is het beledigend voor ons. Katachtigen kunnen een band met elkaar opbouwen, maar ze begrijpen relaties niet noodzakelijkerwijs.
De mens is de joker voor deze vraag. We hebben een cruciale rol gespeeld in de fokkerij van katten door deze te coördineren. Moeder Natuur heeft echter ook een hond in die race, wat een interessante twist toevoegt.
Kat versus hond selectief fokken
De American Kennel Club (AKC) erkent 197 hondenrassen. Daarentegen verleent de International Cat Association (TICA) die status aan slechts 73 kattenrassen. Het verschil zit hem in de rollen en relaties van de dieren met de mens. Sommige hondenrassen gaan duizenden jaren terug. Dat is veel tijd om ze selectief te fokken voor verschillende klussen. Vandaar dat we verschillende maten en vormen van hoektanden zien.
De geschiedenis van katten en selectief fokken is relatief kort, slechts ongeveer 150 jaar. De meeste eigenschappen die mensen aanmoedigden, hadden betrekking op het uiterlijk van het dier. Katachtigen lijken behoorlijk op elkaar in vergelijking met hoektanden. Denk aan een Chinese Kuifhond versus een Bullmastiff. Ze konden niet meer verschillend zijn op alle scores. Selectief fokken gaat juist om deze redenen hand in hand met inteelt.
Het is ook de moeite waard om de taken te vermelden die honden en katten voor ons vervullen. Honden kunnen jachtmaatjes, ratters, waakhonden en herders zijn. Katachtigen doen twee dingen goed: ze blinken uit in het onder controle houden van knaagdieren, of ze zijn heerlijke dierlijke metgezellen. Misschien zijn er niet zoveel rassen omdat mensen zich niet gemotiveerd voelden om iets te veranderen dat werkt. Immers, als het niet kapot is, repareer het dan niet, toch?
Katten fokken in het wild
Wilde katachtigen zijn een ander verhaal. Zonder dat de mens het voor het zeggen heeft, zou het overleven zijn rol kunnen spelen als de belangrijkste invloed op de evolutie. Een studie vergeleek populaties van zwerfkatten of wilde katten en huisdieren.1 Genetische analyses van de twee groepen leverden overtuigende resultaten op.
De onderzoekers ontdekten dat ziekteresistentie en omgevingsaanpassingen de belangrijkste aanjagers waren van evolutie bij de zwerfkatten. Het is logisch omdat deze reacties de overleving en dus de overdracht van DNA naar de volgende generatie zouden verbeteren. Er was geen bewuste selectie van potentiële partners. In plaats daarvan nam survival of the fittest zijn natuurlijke loop.
Vergeet niet dat selectief fokken verschillende doelen heeft, sommige in directe tegenstelling tot de evolutie. Het afgeplatte gezicht van Perzen maakt ze bijvoorbeeld brachycefale dieren met een hoger risico op ademhalingsproblemen. Die eigenschap helpt hun overleving nauwelijks. Helaas is inteelt inherent aan raszuivere dieren. Een deel van de druk komt van het voldoen aan officiële normen.
Een andere studie vond een 16% kittensterftecijfer bij rasdieren versus dieren die niet van een bepaalde bloedlijn waren.2 Moeilijke geboorten of dystocie zijn een andere risicofactor bij selectief fokken binnen een kleine populatie, zoals raszuivere katachtigen. De problemen van inteelt gaan echter verder dan het beïnvloeden van het aantal overlevende nakomelingen.
De gevolgen van inteelt
Inteelt fixeert specifieke genetische eigenschappen bij dieren. Het creëert ook een vicieuze cirkel die de gevolgen ervan kan verergeren. Kleine nestgrootte is een effect. Een andere factor is de groeiende vraag naar deze kattenrassen die is ontstaan door genetische mutaties.
De Perzische is bijvoorbeeld het vierde meest populaire kattenras. De effecten op het aantal nakomelingen kunnen het aanbod beïnvloeden en bijgevolg de prijs van deze dieren.
Andere gedocumenteerde effecten van inteelt zijn de zogenaamde piggyback-mutaties. Sommige eigenschappen klampen zich vast aan degenen die fokkers willen aanmoedigen, soms met onverwachte resultaten. De Scottish Fold heeft een grotere neiging tot een vorm van artritis die osteochondrodysplasie wordt genoemd. Siamezen kunnen gekruiste ogen hebben gehad. De onderliggende oorzaak voor deze bijwerkingen betreft de genenpool.
Coëfficiënten van relatie en coëfficiënt van inteelt
Je kunt DNA zien als het kookboek van een organisme. Genen zijn de ingrediënten. Andere factoren die de verschillende expressies van genen bij nakomelingen beïnvloeden, berusten bij de relaties die bestaan tussen de ouders en hun jongen. Inteelt brengt het neer op een getallenspel.
De relatiecoëfficiënt kwantificeert de hoeveelheid DNA die tussen twee individuen wordt gedeeld. Nakomelingen hebben 50% van hun DNA van hun moeders en vaders. Elke ouder draagt één kopie of allel bij voor elk gen. Daarom heeft het nageslacht genetisch materiaal van beide ouders. Of ze het visueel uitdrukken, is een andere rimpel in de genetica die te maken heeft met de vraag of een allel dominant of recessief is.
De eerste vereist slechts één kopie in het paar om zich te manifesteren. De laatste zal visueel laten zien of beide kopieën de recessieve variatie zijn. Natuurlijk zijn niet alle eigenschappen afhankelijk van een enkel gen. Meer dan één kan de visuele expressie of het fenotype beïnvloeden. De effecten van inteelt zijn echter hetzelfde. Het vermindert de genetische variabiliteit. Dat kan goed zijn voor een gewenste eigenschap, maar het kan ook ongewenste eigenschappen aantasten.
De inteeltcoëfficiënt weerspiegelt het percentage variabiliteit dat verloren gaat van bepaalde paringen. Het is het spreekwoordelijke tweesnijdend zwaard. Het is goed als het de kans vergroot dat het nageslacht een eigenschap heeft die je wilt aanmoedigen of oplossen. Het is een andere zaak als het het risico op ongewenste erfelijke en aangeboren aandoeningen verhoogt.
De eerste gaat via de genen van een ouder over op het nageslacht. Dit laatste houdt in dat sommige aandoeningen zich ontwikkelen na de geboorte en later in het leven. Pre-breeding gezondheidsonderzoeken kunnen het optreden van beide typen helpen voorkomen door te voorkomen dat ze in de bloedlijn blijven bestaan. Het is een uitstekend compromis om raskatten te hebben en te voorkomen dat ze problematisch worden.
Laatste gedachten
Aan hun lot overgelaten, zullen katten inteelt met overleving als overhand. Het is geen keuze, maar een weerspiegeling van de beschikbaarheid van geschikte partners. Gestructureerde inteelt door selectief fokken kan het risico op erfelijke en aangeboren aandoeningen verhogen door de kans te vergroten dat ze zullen optreden met een lagere genetische variatie. Het beperken van de genenpool brengt risico’s met zich mee, of het nu natuurlijk of opzettelijk gebeurt.
Uitgelichte afbeelding credit: Arina Krasnikova, Pexels